Heger da der...

Heger te li cem meleyekî niviştekê dabe çêkirin û tu mereq dikî ka mele çi li ser kaxiza niviştê nivîsîye, divê tu wê niviştê bibî cem meleyekî din ji bo ji te re bixwîne ka mele çi li ser kaxiz nivîsîye. Ji xeynî meleyekî kes nizane nivişta meleyekî din bixwîne.

Piştî tu bi zikêşê ketî û virikî bûyî, çûyî cem doktor û doktor ji bo virikê reçeteyeke dermanan ji te re nivîsî, heta tu wê reçeteyê nebî cem dermanfiroşekî tu nizanî ka doktor çi derman ji bo virika te ji te re nivîsîye. Ji xeynî doktor û dermanfiroşan kes nizane nivîsên doktorekî bixwîne.

Heger tu Kurd bî û bi awayekî xwezayî derdê xwe bi Kurdî binivîsînî, tu nivîskar î û ji xeynî nivîskarekî din kes nizane nivîsên te bixwîne. Kî bi kurdî bizane bixwîne, nivîskar e. Nivîskar nezane binivîsîne jî dibe, bikare nivîsên xwe bixwîne bes e.

Yê ji xwendinê hez nake divê nenivîsîne jî. Pênc şeş sal in ez li ser fêysbûkê çend kalemêr nas dikim, berî pênc salan çawa dinivîsîn hîn jî wisa dinivîsînin. Mêrik pênc sal berê dikim wek "di kim" dinivîsî, îro jî wisa dinivîse. Pênc sal berê sazkirina klavyeya Kurdî li ser telefonan zehmet bû. Me carnan ji bo herfekê klavîye ji farisî dikir fransî. Îro telefon bi klavyeya Kurdî ji fabrîqeyê derdikeve, mêrik hîn jî bi herfên tirkî dinivîsîne û rehme li Kurdî tîne.

Kî bizane li tembûrê bide dibe stranbêj. Mîkrofon digre û bernade.

"Çawic wicwic Leyla,

Botan merdan Leyla,

Xanim mala Leyla,

Lê lê lê lê..."

-Xalo tu çi dibêjî?

-Ez bi soranî dibêjim xalo heyranê!

-De bajooooo! Digotin zimanê muzîkê tune ye, min bawer nedikir. Va ye bê ziman jî muzîk mûyê zik e.

Di nav Kurdan de hesûdî pir e. Mêrik dibêje çima Şivan Perwer dibêje, çima ez nebibêjim.

Herkes dikare pêkenokên Meleyê Meşûr binivîsîne, lê her kes nikare Meleyê Meşûr berpaşkî li kerê siwar bike.

Rojekê Meleyê Meşûr bi kevçîyan mast dike golê, cîranê wî jê dipirse dibêje, "Seyda tu çi dikî?"

Mele dibêje, "ez golê dimeyînim."

Cîranê wî dibêje, "Seyda Xwedê ji te razî ma gol dimeye?"

Mele dibêje, "De ez dimeyînim, an dê bibe mast, an bibe dew, an jî bibe avdewk. Ku nebû yek ji wan jî parîyek tama mast jî ji ava golê were xêra Xwedê ye."

Hûn bibêjin ev çîrok ne wisa bû, ez ê bibêjim ez wek te binivîsînim çi ferqa min û we heye? Hûn bibêjîn çîrok rast e lê Mele wisa negotiye, ez ê bibêjim ji xwe xelk bêbextîyan li Mele dike, ne Mele gol meyandîye, ne jî gol dimeye.

Xuşka min berî mêr bike bibe bûka qorûcîyekî, li ser kaniya gund qêr dikir stranan digot, "xwelî li serê qorûcîyan çavên wan çi birçî ye, ji bo çend qurîşên pere wan tevan bi xwe de rîye." Piştî qorocîyan ew xwestin, got lawik ne qorûcî ye, bavê wî qorûcî ye. Ez ê lawik bikim, av di ser de nakim. 

Lawê qorûcîyê li ser fêysbûkê hevalê min bû, ji ber tim strana taş qoymîşim tirkîyanin yoline parve dikir min derîyê feysbûka xwe lê asê kir, nehêşt di kulekê re li hundir binêre. Ê mir, min nîya gorê!

Ji ber ez vê hevoka "di tirba wî nim" zêde bi kar tînim, jina min dibêje dema tu mirî ez ê ji xelkê re bibêjim li şûna hûn fatheyan jê re dixwînin bibêjin ez di tirba wî nim. Piştî ez mirim ji xwe ne xema min e hûn di kêla tirba min nin. Ez mirime, cehnema dinyayê kiriye.

Kurê apê min ev heft sal in telefonî min nekiriye. (Berî heft salan telefoneke min tune bû) Çend roj berê telefonî min kir got, "helawê hejîya ka em bi xêra te li ser navê te ji min re ji bankayê kredîyê kêşmîşkeyn. Deynê min heye, piştî min deynê xwe da ez ê deynê te bidim." Min got ka tu bi xêra xwe carekê...

Ka min digot çi? Ha, hat bîra min! Min digot berjewendî... Ne ji bo berjewendiyê be, mirîyê mirov li ser fêysbûkê hebe kes nabêje Xwedê layka xwe lê bike.

Tu qedexe bûyî

Tu pirtûkeke qedexe bûyî

Ne min karî bixwînim li ber çirayeke vemirî

Ne jî min li bin tava asmanekî sayî diwêrî

Berî biqulibînim rûpelên te yên qemerî

Dest danîn ser birin dêwên heft serî

Tu welatekî qedexe bûyî

Ne min karî azadîyê li te bikim dîyarî

Ne jî min bi dagirkerên te karî,

Berî te li boxçika xwe kim bibim ji vî warî

Hilweşandin, nehêştin kevir li ser kevirî

Tu zimanekî qedexe bûyî

Ne min karî bibêjim tu memikên tije şîr î

Ne jî hêştin te têr bimijim li vî warî

Berî li ferhenga dilê min bibarî

Merşên şoven bi min dan guhdarî.

Tu navekî qedexe bûyî

Ne min karî li van deran bangî te kim

Ne jî min karî te ji dilê xwe kim

Berî te li kaxiza nasnameya xwe kim

Navê xwe li min kirin kesên bi navên hakim

Tu nasnameyeke qedexe bûyî

Ne navê welatê min hebû li ser

Ne jî rengên alaya dilê min li ber

Berî ji vî warî herim der bi der

Li gumrika welatekî bîyanî dest danîn ser

Pistî dapîra min mir

Pistî dapîra min mir,

Teşîyeke wê hebû, ew jî bi xwe re bir!

Kofîya wê ya bi morî kesî li xwe nekir,

Fîstanê wê yê heftreng ê qedîfe jî nizanim me bi ku de kir.

Şehrîyeke wê hebû, hirî diçirî.

Destareke wê hebû, savar dihêrî.

Qey dapîrê ew jî di berîka kifinê xwe kir,

Piştî mir, tev bi xwe re bir.

Piştî dapîrê ji nav me bar kir,

Me êdî tama dewê meşkê jî nekir.

Nizanim me çi ji mîrkutê wê kir,

Zarokên diranşîr tama danîyan nekir.

Piştî dapîra min mir,

Kesî qala çîrokan nekir.

Şîretên qencîyê mir,

Biçûkan bi ya mezinan nekir.

Bizina qal û cenga gur didikir,

Şîrê xwe li me heram kir.

Mirze Miheme şerê dêwên heftserî nekir.

Bilîcanê terka ber tifika heft birayên xwe kir.

Ax, piştî dapîra min mir!

Zimanek di berîka kifinê xwe kir bir...

Wesweseya dilê Mele Qasim

Dema Mele Qasim pistî nimêja sibê ji mizgeftê vedigere malê, dibîne jina wî Ferîde li paş derî di çalavê de serê xwe dişû. Mele bi hêrs bi ser Ferîdeyê de diqîre dibêje:

-Keçê Ferîde! Kê kiriye te tu vê sibê di sir û seqemê de serê xwe dişûyî?

Ferîde bi pirs û hêrsa Mele ecêb dimîne.

Dibêje:

-Seyda Xwedê ji te razî, ma vê sibê berî tu biçî mizgeftê te nekire min?

Mele zêdetir hêrs dibe.

-Keçê, min kiriba te min ê jî serê xwe bişûşta! Ma haşa min cimûet bi cinûbet daye kirin?

-Seyda! Bi şaşika serê te, vê sibê berî tu biçî nimêjê te kire min û tu hinekî jî dereng çûyî mizgeftê.

-Ferîde min dîn neke! Derengîya çi? Dema ez çûm mizgeftê kes berî min nehatibû nimêjê!

-Çawa kes berî te neçûbû nimêjê Seyda! Rehme li bavê te! Berî tu ji malê derkevî feqeyekî li şuna te banga sibê dida!

Mele tilîya xwe bi ser Ferîdeyê de radike, ji hêrsan sor bûye, dilerize. Dibêje:

-Keçê yê vê sibê bang dida ez bûm! Ka bêje ê kirî te kî bû?

Ferîde ji nav teşta serşûştinê derdikeve, xwe bi destmala li ber teştê ziwa dike, dibêje:

-Seyda, bi Qurana te û bavê te xwendî, nizanim xewn bû an xeyal bû, wextê banga sibê yek li ser singa min bû. Îca ê bang dida ne tu bî, te cimûet bi cinûbet daye kirin. Lê yê bang dida tu bî, çû ji kîsê te, ez jî nizanim ew kî bû.

Dibêjin piştî wê rojê weswese dikeve dilê Mele Qasim, nizane ka wê rojê nimêja sibê bi cinûbet dabû kirin an yekî li şûna wî bang dabû. Ji wê rojê şûn de her roj nimêja sibê şaş dike...

AriFORÎZMAyên dawîya salê

Ji pevşabûnên bi tirkî, nifşeke kurdî çênabe!

Xewna sofî ne memikên horîyan be, nimêja wî qebûl nabe.

Dema Kurdistan ava bû, dê pêwîstîya me ji dibistanan zêdetir bi navendên rehabîlîtasyonê hebe.

Mîya gêj bi ku de biçe kerî li dû dikeve...

Di vê serdemê de ziman ne tenê axaftin e. Kesê nezane bi ziman bifikire, binivîsîne û bixwîne lal e.

Du çavên min hebin, çima bi çavekî li dinyayê binêrim.

Eqilê Xwedê hebe, heta meleyê tirk xutbeya xwe diqedîne ew ê pembû têke guhên xwe!

Divê ferqa mirovekî ji mirovekî din ne tenê dest û ling û ser û çav be.

Belkî em ji ber mirovbûna xwe bi heman êşê biêşin, lê em nikarin bi heman henekê bikenin.

Xwedê piştî çêkirina pira siratê li hêla din ma.

Pisîka asîmîle bûbe, mişk wek pismamê xwe dibîne.

Pisîkên bajêr bi nêçîra mişkan nizanin!

Li welatên xelkê xelk serokan hildibijêrin, li welatê me serok xelkê hildibijêre...

Heger hûn ji cewrikan hez dikin, li wan bibin xudan. Lê piştî mezin bûn, dest bi seyîtîyê kirin, ewitîn we û qesta gezkirinê kirin, hûn dikarin hestî jê qut bikin û ji ber derîyê xwe biqewitînin.

Dibêje ez nayêm lîstikê, lê ji govendê dernakeve...

Ne mam e ne hoste, nav lê kirine mamoste.

Berê kalîte quzê kerê bû, lê piştî kerxane zêde bûn, quzê kerê bû çend perçe kenê ber devê kesên bê kalîte.

Şelandina tûrê parsekan ji şelandina bankayan hêsantir e.

Mêrê kerê...

Makereke firotinê ya Hecî Selîm hebû. Mehme Nûrî ji gundekî din ji bo kera Hecî Selîm bibîne hatibû gund.

Serê sibê zû Hecî Selîm Mehme Nûrî dide pêşîya xwe, her du bi hev re ji bo makerê bibînin berê xwe didin gova kerê. Dema derî vedikin, dibînin lawê Hecî Selîm yê nû balixbûyî Mehmîdo qûna kerê daye aliyê afirê, bi bejna xwe ya kinik hilkişîyaye ser afir, derpêyê xwe daxistiye, hewla nîhandina kerê dide.

Mehme Nûrî çawa ker di bin Mehmîdo de bibîne dikene û berê xwe dide Hecî Selîm dibêje:

-Bi Xwedê Hecî Selîm ev ker bibe zêra zer jî, ez dil nadim jina feqîro jê bistînim.

Hecî Selîm naletê li çavên Mehmîdo dibarîne, Mehmîdo ji ber şerman li ber çavan wenda dibe. Mehme Nûrî ker nakire û diçe.

Bi xêra Mehme Nûrî navê Mehmîdo wek mêrê kerê belav dibe. Êdî mişterîyê kerê jî nema tên. Malik li Mehmîdo wêran dibe, mêrê kerê vir de hat, mêrê kerê wir de çû.

Çend meh di ser re derbas dibin, kera mala Hecî Selîm avis dibe. Hevalên Mehmîdo qeşmerîyên xwe pê dikin, dibêjin zikê kerê ji te ye.

Rojekê Mehmîdo li ber golikan e, kera wan dizê, cehşikekî belek tîne. Biraziyê Mehmîdo yê biçûk Fazil jî ji Îzmîrê hatiye, li mala wan mêvan e. Fazil li bajêr mezin bûye, zêde ker û cehşikan nas nake. Haya Fazil ji meseleya mêrê kerê jî tune ye.

Êvarê dema Mehmîdo ji ber golikan vedigere gund, birazîyê wî dibeze pêşîya wî dibêje:

-Apê Mehmîd! Apê Mehmîd! Mizgînîya min li te! Kera me zarokek anîye, porê ser enîya wî jî wek yê te sorik e!

Mehmîdo dibîne ku dolmîşa gund bi rê ketiye diçe bajêr, bi kêncên xwe yên gavanîyê xwe davêje dolmîşê, bê ku xatir ji kesî bixwaze ji gund derdikeve û hew tê gund.

Kî nemeşe nexweş e...

Sevdîn pişta xwe dabû dîwarê mizgeftê, li ser kursîyeke ji darên spîndaran rûniştibû û berê xwe dabû tava payîzê ya ji alîyê nizara gund ve dida nava gund. Cixareyeke ji tûtina Bilîsê pêçabû kiribû nav lêvên xwe û dûmana cixareyê dikişand nav kezeba xwe. 

Li gund mêvan bû. Ji bo danûstandina pez û dewaran hatibû gund. Li ber dîwarê mizgeftê li hêvîya banga nimêja nîvro bû. Dixwest piştî nimêja nîvro kesekî xudanpez bibîne, pê re bazara danûstandina pez bike.

Çavên wî bi Hecî Bekir ketin. Hecî Bekir destmêj girtibû, li benda banga mele sekinîbû.

Berê xwe da Hecî Bekir, got:

-Hecî ka we Çangêsîyan yuruş nekirin? Gelîyê Kavarê bi yuruşa xwe dil û mêlakên dijmin reş kirin, Kavar bi siloganên xwe wek dergûşekê hejandin. Hûn Çangêsî pêşengên Gelîyê Kêsanê ne, lê deng ji we dernakeve. Sibe du sibe Kurdistan bi destê hevalan ava bibe, hûn Çangêsî dê çawa derkevin nav civakê, li nav sûka Tetwanê li rûyê hev binêrin?

Hecî Bekir gopalê xwe yê li ber dîwarê mizgeftê girt destê xwe, gopal rakir got:

-Bi Xwedê û sed carî bi Xwedê, ew yuruş her çi be, Kavarîyan kiribin, heger bi min tenê jî be, em Çangêsî jî em ê bikin. De ka bêje ev yuruş çi ye û çawa tê kirin?

Gund di navbera du çîyan de ye. Bi qasî sed kîlometreyan ji bajêr dûr e. Ne haya dewletê ne jî haya gundên din ji gundîyên wî gundî çênabe. Heger gundî rabin li hember dewletê bimeşin jî, ji xeynî Xwedê haya kesî ji wan çênabe. Her çend gundiyan bihîstibin gundên li deştê li hember dewletê meşîyane jî, kes ji gundîyan nizanibû ka meş û mîtîng çi ye û çawa tê kirin.

Sêvdîn simbêlên xwe bada û ji Hecî re got:

-Yuruş bi siloganan tê kirin Hecî, mirov hema dikevin rêzê dimeşin, zilm û zorî qehra dibînin û tê serê wan diqîrin, hewara xwe digihînin Xwedê û dewletê.

Nêzikî banga mele bû, çend kesên din hatibûn bi sohbeta Sêvdîn û Hecî Bekir xwe li hêvîya wexta nimêjê girtibûn. Dikandarê gund Mihemedê Telê got:

-Bi Xwedê xwarzîyê min, em tu meş û mîtîngan li hemberî kesî nakin. Ez nikarim dikana xwe bigrim werim tevî we bibim û siloganan bavêjim.

Siloyê Hecî Ehmed dengê xwe bilind kir got:

-Her kî silogan bavêje ez di îmana wî nim. Îca silogan çi ye? Tiştekî din bavêjin! Şerma reş, eyba giran! Îca navê me bi siloganan derxin dinê! Weleh bavo em qebûl nakin!

Tahirê Aşvan gotina Silo birrî got:

-Hûn bimeşin, heger Tahir bi we re nemeşe bila cûya ava aşê wî ziwa bibe, aşê wî negere. Heger Silo silogan neavêje ker di îmana Silo jî ne!

Dengek ji Silo yek ji Tahir, hewar li nav gund belav bû û gundî li serê hev kom bûn. Mele banga nîvro dida gundî nimêj û taet ji bîr kirin Silo, Tahir û Hecî Bekir dan pêşîya xwe û meşîyan. Zarok ketin pey zilaman, kal û pîr gopal hejandin. Dest bi siloganan kirin!

Bijî bijî Kurdistan, havîn çû ma zivistan!..

Nan jajî kes pê najî!..

Bijî bijî serhildan em naxwin çîrikên sêvan!..

Bes bavêjin silogan, Silo êdî nake gan!..

Mêr, mîr, mêranî! Bila jin bikin şivanî!..

Jin, jiyan, jinanî! Bila mêr bibin kevanî!..

Wisa gundî bi siloganên ne bi dilê Silo çar-pênc kîlometreyan li ser rêya gund bi kal û pîr û jin û zarok heta ber goristana gund meşîyan. Li ber goristanê çend fatheyekê ji ruh û can û cesedê mirîyên xwe re xwendin û dîsa bi siloganan vegeriyan gund.

Haya kesî ji meşa wan çênebû. Ne rojnevanekî, ne kesekî ji gundekî din, ne dîmenek, ne wêneyek, kes nebû şahidê meşa wan. Ji xwe ji bo haya dewlet û xelk û alemê ji wan çêbe, diviyabû herî kêm bîst, pîst û pênc kîlometreyan bimeşîyana.

Ji xeynî gundîyan kesî nezanî gundî li hember dewletê meşîyane.

Piştî hefteyekê eskerên dewletê bi tometa gundî li hemberî wan meşîyane, çend zilamên gund dikin erebeyekê dibin li qereqolê li wan didin û êşkence dikin. Bi vî awayî gundên derdorê bi meşa gundîyan dihesin...

Nîşe: Niha hûn ê bibêjin divê çîroka te peyamekê bide. Çîrok peyamek da neda nizanim, lê peyama min ev e: Niha bi dehan kes li zindanê ji bo zindanîyekî di greva birçîbûnê de ne. Gelo haya wî zindanîyê ji birçîbûna zindanîyên din heye. Gelo kesê zindanî ji bo wî dikevin greva birçîbûnê jî birçî ye. Heger şîva ap goşt û savar be, birazî birçî be çi ye, têr be çi ye...